شهادت شهود یکی از ادله اثبات در دعاوی حقوقی و کیفری محسوب می شود. با توجه به اهمیت موضوع و برای جلوگیری از شهادت دروغ و انحراف عدالت قضایی، شهادت دروغ در دادگاه، دادسرا و برخی مراجع رسمی دیگر، جرم انگاری شده است. برای آشنایی با شرایط تحقق این جرم، نحوه شکایت و اثبات آن، تا پایان مقاله با ما همراه باشید.

مشاوره تلفنی

منظور از شهادت دروغ چیست؟

شهادت به این معناست که از چیزی یا اتفاقی خبر داده شود و می تواند به صورت کتبی یا شفاهی انجام گیرد. کلمه دادگاه در این عبارت مطلق بوده و شامل دادگاه عمومی، کیفری، انقلاب، نظامی و دادگاه ویژه روحانیت می¬شود.

طبق ماده 1258 قانون مدنی، یکی از دلایل پنجگانه اثبات دعوا، شهادت شهود است. شهادت دروغ در دادگاه به این معناست که فرد در محضر دادگاه، از چیزی خلاف واقع خبر دهد. در دین اسلام این موضوع از گناهان کبیره بوده و در قانون مجازات اسلامی به عنوان جرم شناخته می شود. علت جرم انگاری آن، ضمانت اجرایی برای جلوگیری از شهادت دروغ، تضییع حق و انحراف عدالت قضایی است. زیرا در موارد بسیاری قاضی برای اثبات جرم یا تبرئه متهم، از شهادت شهود کمک می گیرد. در واقع گفته می شود شهادت شهود مانند چشم و گوش قاضی هستند. طبق ماده 236 قانون آیین دادرسی مدنی، قاضی می تواند از شاهد بخواهد قبل از شهادت سوگند یاد کند که «تمام حقیقت را گفته و غیر از حقیقت چیزی اظهار ننماید.» البته اگر شاهد حاضر به اتیان سوگند نباشد، قاضی نمی تواند او را مجبور نماید.

شرایط تحقق جرم شهادت دروغ در دادگاه

برای اینکه جرمی محقق شود باید سه رکن مادی (فیزیکی)، معنوی (روانی) و قانونی جرم محقق شود. عنصر مادی در جرم شهادت دروغ در دادگاه و در محضر مقامات رسمی است. ادای شهادت دروغ به صورت کتبی یا شفاهی ممکن می شود. عنصر معنوی جرم قصد ضرر رساندن به دیگری به صورت عامدانه و عالمانه است. ممکن است نفع مادی شاهد نیز محرک عمل باشد، مثلا شاهد در ازای گرفتن پول شهادت دروغ بدهد. عنصر قانونی جرم در چند ماده بیان شده که در ادامه تشریح خواهند شد.

توجه داشته باشید شهادت دروغ در دادگاه از جرایم مطلق است، یعنی حصول آن منوط به نتیجه خاص نمی باشد. شهادت دروغ به نفع یک طرف و به ضرر دیگری ادا می شود، صرف شهادت دروغ جرم است و حتما لازم نیست نتیجه مورد نظر شاهد دروغین محقق گردد. همچنین عدم ادای شهادت یا کتمان موضوع به معنای شهادت دروغ نبوده و جرم محسوب نمی شود.

عنصر قانونی جرم شهادت دروغ در دادگاه

طبق ماده 650 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) شهادت دروغ نزد مقامات رسمی دادگاه، جرم بوده و مجازات آن حبس از 3 ماه و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از یک و نیم میلیون ریال تا دوازده میلیون ریال است. اگر بعد از ادای سوگند شهادت دروغ دهد، مجازات آن (مجازات موضوع ماده 649)، با مجازات شهادت دروغ جمع می شود.

با توجه به عنوان «مقامات رسمی» در ماده 650، شهادت دروغ در دادگاه و دادسرا و همچنین شورای حل اختلاف، مشمول این ماده خواهند بود اما شهادت دروغ خارج از این حالت، جرم محسوب نمی شود. (شهادت دروغ در مراجع رسمی غیر دادگاه نیز جرم است که در قسمت بعد به چند مورد از آنها طبق مواد قانونی اشاره می شود.)

نکته مهمی در تبصره این ماده وجود دارد که بیان می دارد مجازات مقرر در این ماده علاوه بر مجازات شهادت دروغ در باب «حدود و قصاص و دیات» است.

در مورد جرایمی که مجازات آنها قصاص، دیه یا حد است، اگر شهادت دروغ عمدی باشد، در صورت اثبات، شاهد دروغین قصاص می شود. اگر عمل او غیر عمدی باشد، محکوم به پرداخت دیه است. به عنوان مثال طبق ماده 200 قانون مجازات اسلامی، شاهد باید به صورت حضوری عملی را که زنا یا لواط (به عنوان یکی از جرایم حدی) با آن محقق می شود، عینا دیده باشد، در این صورت اگر شهادت شهود به حد نصاب نرسد، شهادت شاهد در حکم قذف بوده و مجازات او حد می باشد.

مجازات شهادت دروغ

مجازات شهادت دروغ

عنصر قانونی جرم شهادت دروغ در مراجع رسمی غیر دادگاه

جرم شهادت دروغ فقط مختص ادای شهادت در برابر مقامات رسمی قضایی نیست، بلکه مقامات رسمی غیرقضایی را نیز شامل می شود. در این قسمت باید به چند ماده اشاره کنیم.

طبق بند د ماده 49 قانون تخلفات جرایم و مجازات های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه مصوب 1370، شهادت دروغ در مورد ولادت یا وفات فردی، اگر در دفتر ثبت کل وقایع یا وفات ثبت شود، مجازات حبس از 91 روز تا یک سال یا جزای نقدی از 2 میلیون تومان تا 7 میلیون تومان یا هر دو خواهد داشت. اگر این جرم توسط فرد تکرار شود به حداکثر مجازات مقرر در این ماده محکوم خواهد شد. توجه نمایید این جرم در صورت وقوع نتیجه محقق می گردد و مطلق نیست. (بر خلاف آنچه در مورد جرم موضوع ماده 650 ق.م.ا ذکر شد.)

طبق ماده 10 قانون تصدیق انحصار وراثت، اگر شاهدی در موضوع تحصیل تصدیق وراثت، شهادت دروغ دهد، به مجازات ماده 650 ق.م.ا محکوم می گردد.

نحوه شکایت از شهادت دروغ در دادگاه

نحوه شکایت از شهادت دروغ در دادگاه

نحوه شکایت از شهادت دروغ

فردی که از شهادت دروغ در دادگاه متضرر می شود، می تواند علیه این جرم به طور رسمی شکایت کند. به این معنا که با طرح شکایت کیفری جداگانه با نام «شکایت از شهادت کذب» و تنظیم شکواییه، دادخواهی نماید. طرح شکایت به صورت الکترونیکی و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی امکان پذیر است. به خاطر داشته باشید برای طرح هر نوع شکایتی باید در سامانه ثنا احراز هویت شده و کد ثنا داشته باشید. پرونده کیفری بعد از ثبت به دادسرا ارجاع می گردد.

نحوه اثبات شهادت دروغ به این صورت است که ابتدا تحقیقات اولیه در دادسرا، بر اساس دلایل و مدارک ارائه شده توسط شاکی انجام می گیرد. اگر دلایل کافی باشند، پرونده با صدور قرار کیفرخواست به دادگاه کیفری ارجاع می گردد. اگر دلایل ناکافی بوده و قادر به اثبات جرم شهادت دروغ نباشند، با صدور قرار منع تعقیب، پرونده در دادسرا مختومه خواهد شد.

بنابراین کسی که از جرم شهادت دروغ در دادگاه یا سایر مراجع شکایت می کند، حتما باید دلایل کافی و محکمه پسند ارائه نماید. در غیر این صورت شکایت وی قابل استماع در دادگاه نخواهد بود. برای اطمینان از حصول نتیجه، حتما با یک وکیل زبده و کارآزموده مشورت نمایید.برای مشورت با بهترین وکیل در این حوزه ، می توانید با نصب اپ سجاوا ، از میان وکلای متخصص ، وکیل مورد نظرتون را پیدا کنید.

طبق ماده 198 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب، هر دو طرف دعوا حق دارند سوالات خود را از شاهدان طرف مقابل بپرسند. این فرصت بسیار مناسبی برای افشای شهادت دروغ است. در این مرحله نیز حضور وکیل باتجربه بسیار اهمیت دارد زیرا می تواند با طرح سوالات مناسب و به موقع، دروغ شاهد را برملا نماید.

برای تعقیب فرد متهم به شهادت دروغ، باید ابتدا حکم قطعی علیه او از طرف دادگاه صادر شود. حکمی هم که به واسطه شهادت دروغ صادر شده است، منتفی می گردد.

جبران خسارت ناشی از شهادت کذب

جبران خسارت ناشی از شهادت کذب

جبران خسارت ناشی از شهادت دروغ

ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی متعرض بحث جبران خسارت توسط شهود کذب نشده است، ولی مطابق قواعد کلی مسؤلیت مدنی، هرگاه کسی سبب ورود خسارت گردد، باید جبران نماید، در این جا نیز شهود باید خسارت زیان دیده را جبران نمایند.

Powered by Froala Editor

منظور از شهادت دروغ در دادگاه چیست و چه مجازاتی دارد؟